Karta poległego

Nazwisko: KLEYDZIŃSKI
Imię #1: Marian
Imię #2:
Imię #3:
Pseudonim:
Imię ojca:
Imię matki:
Nazwisko rodowe matki:
Data urodzenia: 2 czerwiec 1914
Miejsce urodzenia: Nakło nad Notecią
Rodzeństwo: m.in. Kazimierz
Stan cywilny:
Małżonek:
Dzieci:
Ostatni adres: Bydgoszcz, ul. Bocianowo 16/5
Narodowość:
Wykształcenie:
Zawód: bankowiec
Wyznanie:
Tytuł naukowy:
Stanowisko: pracownik Komunalnej Kasy Oszczędności w Bydgoszczy przy ul. Gdańskiej 10

Stosunek do służby wojskowej: żołnierz, rezerwa
Numer ewidencyjny:
Powiatowa Komenda Uzupełnień (PKU):
Rejonowa Komenda Uzupełnień (RKU):
Związek operacyjny: Armia Pomorze
Rodzaj broni lub służby: Piechota
Stopień:

ppor. [1]
Przydział na 1 września 1939: 15 DP
Jednostka: baon ON Bydgoszcz [2]
Funkcja na 1 września 1939: dowódca II plutonu 3 kompanii
Przydział po 1 września 1939: baon ON "Bydgoszcz"
Funkcja po 1 września 1939:
Przebieg służby wojskowej: # przed 1939 - w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie;
# VIII 1939 - zmobilizowany do baonu ON "Bydgoszcz";
Odznaczenia:
Wrzesień 1939 - szlak bojowy: wraz z baonem ON "Bydgoszcz", m.in. w bitwie nad Bzurą
Data śmierci: 22 wrzesień 1939
Miejsce śmierci: Boryszew
Przyczyna śmierci: zamordowany
Okoliczności śmierci: Po rozbiciu Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej w dniu 17 września 1939 r. w rejonie Iłów - Budy Stare Marian Kleydziński, wraz z około 200 towarzyszami broni, dostał się do niewoli. Jeńcy trafili do obozu przejściowego w Sochaczewie, skąd po krótkim postoju poprowadzono ich do Żyrardowa, gdzie na stadionie miejskim w bardzo trudnych warunkach zgromadzono około 30 tys. polskich żołnierzy. 21 września Niemcy, rozsiewając pogłoski o odsyłaniu do domu w pierwszej kolejności bydgoszczan, podstępnie wyselekcjonowali z tłumu 179 żołnierzy batalionu. Poprowadzono ich do Sochaczewa, a następnie do obozu w Boryszewie (obecnie w granicach miasta Sochaczew), gdzie 22 września stanęli przed niemieckim wojskowym sądem polowym. Oskarżono ich o udział w mordowaniu cywilnej ludności niemieckiej podczas tzw. "krwawej niedzieli" w dniu 3 września 1939 r. w Bydgoszczy. Choć w trakcie tych wydarzeń żołnierzy oddziału nie było w rodzinnym mieście, w sfingowanym procesie uznano ich za winnych, po czym wytypowano 50 z nich, którym w odwecie wymierzono karę śmierci. Przed godziną 19:00 tego samego dnia skazanych rozstrzelano na gliniance cegielni w Boryszewie, blisko gospodarstwa rodziny Gostyńskich. Marian Kleydziński był jednym z nich...
Pierwotne miejsce spoczynku #1: Boryszew
Data ekshumacji: 8-12 listopad 1940
Pierwotne miejsce spoczynku #2: -
Data ekshumacji: -
Pierwotne miejsce spoczynku #3: -
Data ekshumacji: -
Obecne miejsce spoczynku: Kozłów Biskupi, mogiła zbiorowa (1)
Lokalizacja grobu: mogiła zbiorowa
Upamiętniony: Tak
Forma upamiętnienia: # jedna z dwóch zbiorczych imiennych tablic epitafijnych pomnika ku czci zamordowanych żołnierzy Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej wystawionego na zbiorowej mogile wojennej na cmentarzu parafialnym w Kozłowie Biskupim (odsłoniętego 22 września 1981 r.);
# jedna z dwóch zbiorczych imiennych tablic epitafijnych ku czci zamordowanych żołnierzy Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej wystawionego na Cmentarzu Bohaterów Bydgoszczy przy ul. gen. Stanisława Grzmot-Skotnickiego w Bydgoszczy (odsłoniętego 23 września 1985 r.);
Przedmioty znalezione przy pochowanym:
Miejsce przechowywania ww. przedmiotów:
Życiorys:
Wspomnienia / relacje:
Historia pochówku: Zamordowanych żołnierzy Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej pochowano pierwotnie w dole śmierci na gliniance w Boryszewie, wykopanym przez Niemców przed egzekucją. Wiosną 1940 r. z inicjatywy sochaczewskiego oddziału PCK rozpoczęto starania o ekshumację ciał. W sierpniu tego samego roku otrzymano zezwolenie okupacyjnych władz niemieckich na przeniesienie zwłok, po czym 8 listopada rozpoczęto ekshumację na oddalony o 2 kilometry cmentarz parafialny w Kozłowie Biskupim. W nowym miejscu pochówku usypano niską ziemną mogiłę i ustawiono biały brzozowy krzyż. W 1946 r. uporządkowano grób i nasadzono kwiaty. W 1956 r. wykonano betonowe obrzeżenie mogiły oraz ustawiono granitowy krzyż i tablicę z inskrypcją o treści: "22-IX-1939 / ZA POLSKĘ WALCZYLIŚMY / ZA POLSKĘ UMIERAMY / CZEŚĆ BOHATEROM ". W 1981 r. na miejscu pochówku rozstrzelanych wystawiono pomnik, w którego płytę wmurowano dwie brązowe tablice z personaliami 50 ofiar według listy opracowanej przez historyka Rajmunda Kuczmę, ówczesnego dyrektora Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy. W 1997 r. monument poddano modernizacji. W 1946 r. upamiętniono również miejsce zbrodni, gdzie ukwiecono dół śmierci oraz wystawiono pomnik w formie zwieńczonego metalowym krzyżem kopca z granitowych głazów, w który wmurowano tablicę z inskrypcją o treści: "MIEJSCE MĘCZEŃSKIEJ ŚMIERCI / 50 POLSKICH NIEZNANYCH ŻOŁNIERZY / ROZSTRZELANYCH PRZEZ HITLEROWCÓW / W DNIU 22 IX 1939 R. / CHWAŁA BOHATEROM - HAŃBA MORDERCOM / Pracownicy Zakładów Boryszewskich". Przy miejscu kaźni w Boryszewie i mogile rozstrzelanych w Kozłowie Biskupim odbywają się coroczne uroczystości z udziałem władz Sochaczewa i Bydgoszczy, rodzin ofiar oraz mieszkańców obu miejscowości, których celem jest oddanie hołdu bohaterskim bydgoskim żołnierzom.
Poszukiwania mogiły: Kazimierz Kleydziński informację o rozstrzelanym bracie otrzymał od kilkunastu żołnierzy Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej.
Źródła: Księga pochowanych żołnierzy polskich poległych w II wojnie światowej, t. I, Żołnierze września A-M, kom. red. B. Affek-Bujalska i in., wstęp i red. nauk. E. Pawłowski, Pruszków 1993, s. 328 (dalej: KPŻP).

Kryska-Karski T., Straty korpusu oficerskiego 1939-1945, Londyn 1996, s. 182 (dalej: Kryska-Karski 1996).

Cmentarz w Kozłowie Biskupim: Bydgoski Batalion Obrony Narodowej, 22-09-1939 r. (rękopis, Urząd Gminy w Nowej Suchej), poz. 15 (dalej: UG Nowa Sucha).

Księga adresowa miasta Bydgoszczy, rocznik 1936/37, oprac. W. Weber, Bydgoszcz, b.r.w., s. 7, 311 (dalej: KAMB 1936/37).

Kuczma R., W obronie Ojczyzny. Bydgoski Batalion Obrony Narodowej 1939, Bydgoszcz 2000 (dalej: Kuczma 2000).

Dymek P., 15. Dywizja Piechoty w wojnie 1939 r., Warszawa 2013, s. 192 (dalej: Dymek 2013).

Komunikat OKŚZpNP w Warszawie w sprawie zgłaszania się krewnych ofiar, w związku ze śledztwem w sprawie rozstrzelania 22 września 1939 r. w Boryszewie 50 jeńców polskich – żołnierzy Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej przez żołnierzy niemieckich, 5 VI 2015, [w:] Śledztwa, Instytut Pamięci Narodowej, https://ipn.gov.pl/pl/sledztwa/poszukiwani-swiadkowie/24199,Komunikat-OKSZpNP-w-Warszawie-w-sprawie-zglaszania-sie-krewnych-ofiar-w-zwiazku-.html [dostęp: 9 III 2019] (dalej: OKŚZpNP W-wa).

Uwagi:
Przypisy: [1] a) Ppor. rez. (źródło: UG Nowa Sucha; Kryska-Karski 1996); b) ppor. (źródło: KPŻP; Kuczma 2000, s. 39, 96, 101; Dymek 2013); c) brak danych (źródło: KAMB 1936/37; OKŚZpNP W-wa);
[2] a) baon ON "Bydgoszcz" (źródło: Kryska-Karski 1996; UG Nowa Sucha; Kuczma 2000, s. 39, 96, 101; OKŚZpNP W-wa); b) "baon ON" (źródło: KPŻP); c) brak danych (źródło: KAMB 1936/37);
Ostatnie zmiany: 2019-03-18 23:17:53 przez redakcja | Jeżeli chcesz uzupełnić lub zmienić dane wciśnij -

Zdjęcia, dokumenty, pamiątki

Ppor. rez. Marian Kleydziński, we wrześniu 1939 r. d-ca 2 plut. 3 komp. baonu ON "Bydgoszcz". Fotografia wykonana w 1934 r. (za: Kuczma 2000, s. 41).

Komentarze