dowódca kolumny samochodowej nr 753 w składzie Armii "Poznań"; dowódca 5 kolumny samochodów ciężarowych w składzie Armii "Warszawa" (od 20 IX)
Przebieg służby wojskowej:
11 VIII 1931 - 30 VI 1932 - na kursie w Szkole Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu (wynik pomyślny; stopień kpr. pchor. rez.); 17 V - 9 VII 1932 - na kursie unitarnym broni pancernych w Centrum Wyszkolenia Broni Pancernych w Warszawie; 10 VII - 12 IX 1932 - na praktykach w 1 Pułku Pancernym w Poznaniu; 1 I 1935 - promowany na stopień ppor. rez. br. panc. z przydziałem mobilizacyjnym do 1 Batalionu Pancernego w Poznaniu; 22 V - 16 VII 1936 - na ćwiczeniach żołnierzy rezerwy w 1 baonie panc.; 20 VI - 30 VII 1938 - na 6-tygodniowym kursie techniczno-warsztatowym dla oficerów rezerwy broni pancernych w Centrum Wyszkolenia Broni Pancernych w Modlinie (wynik pomyślny); 25 VIII - zmobilizowany przez 1 baon panc. w Poznaniu i przydzielony na stanowisko dowódcy kolumny samochodowej nr 753 ze składu Armii "Poznań"
Odznaczenia:
Krzyż Walecznych, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Medal "Za Warszawę 1939-1945", Medal Zwycięstwa i Wolności 1945, Medal "Za Udział w Wojnie Obronnej 1939", Odznaka Grunwaldzka, odznaka pamiątkowa 1 batalionu Pancernego nr 206 (31 V 1938)
Wrzesień 1939 - szlak bojowy:
wraz z kolumną samochodową nr 753 w składzie Armii "Poznań", następnie 5 kolumną samochodów ciężarowych w składzie Armii "Warszawa"; 2 IX - zorganizował transport 1 baonu 68 pp z lasu Strzałkowa na przedmoście "Koło" w rejonie Tarnowa przy szosie Koło - Turek; 15 IX - w trakcie bitwie nad Bzurą nadzorował rozładunek pociągu z amunicją, który utknął w lesie pod Kutnem, jego podciągnięcie w bezpieczne miejsce i transport ładunku pod ogniem dział niemieckich w okolice Łęczycy; następnie organizował przewóz amunicji dla oddziałów artylerii w rejonie Wyszogrodu; 17 IX - po rozbiciu wojsk polskich nad dolną Bzurą przeprawił się na prawy brzeg rzeki i przez Puszczę Kampinoską przebił się do oblężonej Warszawy, by uczestniczyć w jej obronie aż do kapitulacji
Data śmierci:
8 styczeń 1990
Miejsce śmierci:
Kępno
Obecne miejsce spoczynku:
Lokalizacja grobu:
Upamiętniony:
Forma upamiętnienia:
Życiorys:
Damazy Gracjan Choraszewski urodził się 20 września 1912 roku w Gnieźnie. Ukończywszy szkołę podstawową, uczęszczał do Gimnazjum im. Bolesława Chrobrego w Gnieźnie, w którym w 1931 roku zdał maturę. Od 11 sierpnia 1931 roku odbywał kurs w Szkole Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu, który ukończył 30 czerwca 1932 roku z wynikiem pomyślnym i stopniem kaprala podchorążego rezerwy. Jednocześnie od 17 maja do 9 lipca 1932 roku uczęszczał na dwumiesięczny kurs unitarny broni pancernych w Centrum Wyszkolenia Broni Pancernych w Warszawie, po czym od 10 lipca do 12 września tego samego roku odbywał praktyki w 1 Pułku Pancernym w Poznaniu. 1 stycznia 1935 roku otrzymał promocję na stopień podporucznika broni pancernej z przydziałem mobilizacyjnym do 1 Batalionu Pancernego w Poznaniu. W okresie od 22 maja do 16 lipca 1936 roku uczestniczył w ćwiczeniach żołnierzy rezerwy w swojej macierzystej jednostce. Z kolei pomiędzy 20 czerwca a 30 lipca 1938 roku zaliczył z wynikiem pomyślnym sześciotygodniowy kurs techniczno-warsztatowym dla oficerów rezerwy broni pancernych w Centrum Wyszkolenia Broni Pancernych w Modlinie. W dniu 25 sierpnia 1939 roku został zmobilizowany przez 1 Batalion Pancerny, a następnie przydzielony na stanowisko dowódcy kolumny samochodowej nr 753 ze składu Armii "Poznań", które sprawował również w czasie kampanii wrześniowej 1939 roku. Już 2 września w pasie działania 17 Dywizji Piechoty zorganizował transport 1 batalionu 68 pułku piechoty z lasu Strzałkowa na przedmoście "Koło" w rejonie Tarnowa przy szosie Koło - Turek. W kolejnych dniach wojny wziął udział w bitwie nad Bzurą, w trakcie której w dniu 15 września nadzorował częściowy rozładunek pociągu z amunicją, który utknął w lesie pod Kutnem, jego podciągnięcie w bezpieczne miejsce i transport ładunku pod ogniem dział niemieckich w okolice Łęczycy. Za wykonanie tego szczególnie trudnego zadania w dowództwie Armii "Poznań" został zakwalifikowany do odznaczenia Krzyżem Walecznych. Następnie organizował przewóz amunicji dla oddziałów artylerii w rejonie Wyszogrodu. Po rozbiciu wojsk polskich nad dolną Bzurą przeprawił się 17 września na prawy brzeg rzeki i przez Puszczę Kampinoską przebił się do oblężonej Warszawy, by wziąć udział w jej obronie. Od 20 września pełnił funkcję dowódcy stworzonej przez siebie 5 kolumny samochodów ciężarowych podporządkowanej Armii "Warszawa", zajmując się organizacją zaopatrzenia dla obrońców stolicy. Po kapitulacji podzielił los tysięcy polskich oficerów wziętych do niewoli niemieckiej. Od 2 października 1939 do 27 stycznia 1945 roku przebywał w obozach jenieckich, początkowo w Oflagu XI B w Brunszwiku, zaś od połowy 1940 roku w Oflagu II C w Woldenbergu (Dobiegniewie). Z uwagi na zbliżanie się frontu został wraz z innymi osadzonymi popędzony w kolumnie ewakuacyjnej na zachód. W dniu 30 stycznia 1945 roku na terenie majątku Detz został uwolniony z niewoli, kiedy eskortujący jeńców żołnierze niemieccy zostali zaskoczeni przez oddziały lotnictwa i broni pancernej Armii Czerwonej. Na początku lutego tego samego roku powrócił do domu. W okresie od 9 maja do 3 listopada 1945 roku pełnił służbę w kwatermistrzostwie Dowództwa Okręgu Wojskowego w Poznaniu, awansując w międzyczasie na stopień porucznika. W kolejnym roku ukończył rozpoczęte jeszcze przed wojną (lata 1932-1935) studia na Wydziale Prawno-Ekonomicznym Uniwesytetu Poznańskiego, uzyskując tytuł magistra praw. W lutym 1948 roku przeprowadził się wraz z rodziną do Kępna. W latach 1950-1978 pracował jako sędzia w resorcie Ministerstwa Sprawiedliwości. Od 1954 roku aż do chwili przejścia na emeryturę pełnił funkcję prezesa Sądu Powiatowego w Kępnie. W 1963 roku został awansowany na stopień kapitana. Zmarł 8 stycznia 1990 roku w Kępnie.
Wspomnienia / relacje:
Historia pochówku:
Źródła:
Bauer P., Polak B., Armia Poznań w wojnie obronnej 1939, Poznań 1982, s. 463 (dalej: Bauer, Polak 1982).
Głowacki L., 17 Wielkopolska Dywizja Piechoty w kampanii 1939 roku, Lublin 1969, s. 16, indeks nazwisk - s. 193 (dalej: Głowacki 1969).
