Karta weterana

Nazwisko: KRZYŻANOWSKI
Imię #1: Aleksander [1]
Imię #2:
Imię #3:
Pseudonim: "Wilk" (w konspiracji)
Imię ojca:
Imię matki:
Nazwisko rodowe matki:
Data urodzenia: 18 luty 1895
Miejsce urodzenia:
Rodzeństwo:
Stan cywilny:
Małżonek:
Dzieci:
Ostatni adres:
Narodowość:
Wykształcenie:
Zawód: oficer zawodowy
Wyznanie:
Tytuł naukowy:
Stanowisko: dowódca dyonu artylerii lekkiej

Stosunek do służby wojskowej: żołnierz, zawodowa służba wojskowa
Numer ewidencyjny:
Powiatowa Komenda Uzupełnień (PKU):
Rejonowa Komenda Uzupełnień (RKU):
Związek operacyjny: Armia Poznań
Rodzaj broni lub służby: Artyleria
Stopień:

mjr
Przydział na 1 września 1939: 26 DP
Jednostka: 26 pal
Funkcja na 1 września 1939: dowódca I dywizjonu
Przydział po 1 września 1939: 26 pal
Funkcja po 1 września 1939: dowódca I dywizjonu
Przebieg służby wojskowej: # 3 V 1922 - zweryfikowany w stopniu por. w korpusie oficerów zawodowych artylerii ze starszeństwem z dniem 1 VI 1919 r. (lokata 446.) i przydziałem do 5 pułku artylerii ciężkiej w Krakowie;
# 1923 - odnotowany w stopniu por. sł. st. art. ze starszeństwem z dniem 1 VI 1919 r. (lokata 423.) i przydziałem do 5 pac w Krakowie;
# 1924 - odnotowany w stopniu kpt. sł. st. art. ze starszeństwem z dniem 15 VIII 1924 r. (lokata 130.) i przydziałem jako oficer nadetatowy 5 pac w Krakowie do 5 kompanii artylerii pieszej;
# 1928 - odnotowany w stopniu kpt. sł. st. art. ze starszeństwem z dniem 15 VIII 1924 r. (lokata 124.) i przydziałem, jako oficer pozostający na ewidencji kadry oficerów artylerii, do Instytutu Badań Materiałów Uzbrojenia w Zielonce k. Warszawy;
# 1932 - odnotowany w stopniu kpt. sł. st. art. w korpusie oficerów zawodowych artylerii ze starszeństwem z dniem 15 VIII 1924 r. (lokata 98.) i przydziałem do 15 pułku artylerii lekkiej w Bydgoszczy;
# 1938 - przeniesiony na stanowisko dowódcy III dywizjonu 26 pułku artylerii lekkiej w Skierniewicach;
# 23 III 1939 - odnotowany w stopniu mjr. sł. st. art. ze starszeństwem z dniem 1 I 1934 r. (lokata 11.) i przydziałem na stanowisko dowódcy III dywizjonu 26 pułku artylerii lekkiej w Skierniewicach;
Odznaczenia: Państwowa Odznaka Sportowa, Krzyż Walecznych, Złoty Krzyż Zasługi, Medal Niepodległości
Wrzesień 1939 - szlak bojowy: wraz z I dywizjonem 26 pal, m.in. w bitwie nad Bzurą; zdołał przekroczyć Bzurę w jej dolnym biegu i dotrzeć do Warszawy;
Data śmierci: 29 wrzesień 1951
Miejsce śmierci: Warszawa
Obecne miejsce spoczynku: Warszawa, ul. Powązkowska, Cmentarz Wojskowy
Lokalizacja grobu:
Upamiętniony: Tak
Forma upamiętnienia: # tablica nagrobna grobu indywidualnego na Cmentarzu Wojskowym w Warszawie, ul. Powązkowska;
# tablica pamiątkowa przed kościołem św. Wojciecha w Poznaniu;
# tablica pamiątkowa wmurowana w bazylice św. Elżbiety we Wrocławiu (1997);
# głaz z tablicą pamiątkową w Bydgoszczy (2009);
Życiorys: Aleksander Krzyżanowski urodził się 18 lutego 1895 roku. Jako oficer zawodowy Wojska Polskiego służył m.in. w 5 pułku artylerii ciężkiej w Krakowie, Instytucie Badań Materiałów Uzbrojenia w Zielonce k. Warszawy i 15 pułku artylerii lekkiej w Bydgoszczy. W roku 1938 został przeniesiony na stanowisko dowódcy III dywizjonu 26 pułku artylerii lekkiej w Skierniewicach. W kampanii 1939 roku wziął udział na stanowisku dowódcy I dywizjonu 26 pal. Walczył m.in. w bitwie nad Bzurą. Po rozbiciu pułku zdołał wraz z kilkoma oficerami przekroczyć Bzurę w jej dolnym biegu i dotrzeć do Warszawy. W okresie okupacji był w stopniu pułkownika i pod pseudonimem "Wilk" komendantem Okręgu Wileńskiego Armii Krajowej. W czasie akcji "Burza" latem 1944 r. dowodził zgrupowaniem połączonych sił okręgów Wileńskiego i Nowogródzkiego AK. Po odebraniu Wilna z rąk Niemców, został 17 lipca 1944 r. wraz ze swoim sztabem internowany w trakcie rozmów z Sowietami, a następnie wywieziony w głąb Związku Radzieckiego. Po ponad trzech latach spędzonych w więzieniach i łagrach wrócił do kraju w listopadzie 1947 r. Podjął pracę, nieangażując się w działalność konspiracyjną. Mimo to w lipcu 1948 r. został aresztowany w Poznaniu, przewieziony do Warszawy i osadzony w więzieniu mokotowskim, gdzie przez trzy lata dręczony był nieustannymi przesłuchaniami. Planowano jego pokazowy proces, mający skompromitować całą Armię Krajową. Niezałamując się, odpierając wszystkie zarzuty i do niczego się nieprzyznając, uniemożliwił jednak śledczym realizację zleconego scenariusza. Był już wówczas ciężko chory, cierpiąc na zaawansowaną gruźlicę, a więzienna komisja lekarska stwierdziła, że w rozprawie sądowej mógłby uczestniczyć tylko w pozycji leżącej. 29 września 1951 r. zmarł w szpitalu więziennym w niewyjaśnionych okolicznościach.
Wspomnienia / relacje:
Historia pochówku:
Źródła: Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Załącznik do Dz. Pers. 13/22, Warszawa 1922, s. 208 (dalej: LSOZ 1922).

"Rocznik Oficerski", 1923, s. 787, 825 (dalej: RO 1923).

"Rocznik Oficerski", 1924, s. 706, 733, 747 (dalej: RO 1924).

"Rocznik Oficerski", 1928, s. 706, 436, 466 (dalej: RO 1928).

"Rocznik Oficerski", 1932, s. 189, 683 (dalej: RO 1932).

Kryska-Karski T., Piechota polska 1939-1945. Materiały uzupełniające do "Księgi chwały piechoty", wydanej w Warszawie, w 1939 r., z. 17, Londyn 1974, s. 29, 30 (dalej: Kryska-Karski 1974).

Bauer P., Polak B., Armia Poznań w wojnie obronnej 1939, Poznań 1982, s. 487 (dalej: Bauer, Polak 1982).

Rezmer W. Armia "Poznań" 1939, Warszawa 1992, s. 508 (dalej: Rezmer 1992).

Domański W. S., 26 Pułk Artylerii Lekkiej im. Króla Władysława IV, Pruszków 1997 [Zarys historii wojennej pułków polskich w Kampanii Wrześniowej, z. 104], s. 22, 23, 24, 32, 33, 37, 42 - przyp. 2 (dalej: Domański 1997).

Ślaski J., Żołnierze wyklęci, Warszawa 2000, s. 240 (dalej: Ślaski 2000).

Rybka R., Stepan K., Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939, Kraków 2006, s. 162 (dalej: Rybka, Stepan 2006).

Wołłejko M., Na Kresach północno-wschodnich II Rzeczpospolitej, [w:] Dla Niepodległej. Żołnierze Wyklęci 1944-1963, red. D. P. Kucharski, R. Sierchuła, Poznań 2015, s. 27, 29 (dalej: Wołłejko 2015).

Uwagi:
Przypisy: [1] a) Aleksander (źródło: LSOZ 1922; RO 1923; RO 1924; RO 1928; RO 1932; Kryska-Karski 1974; Rezmer 1992; Domański 1997; Ślaski 2000; Rybka, Stepan 2006; Wołłejko 2015); b) A. (źródło: Bauer, Polak 1982);
Ostatnie zmiany: 2018-03-01 17:33:41 przez Nasz Zamek | Jeżeli chcesz uzupełnić lub zmienić dane wciśnij -

Zdjęcia, dokumenty, pamiątki

Mjr Aleksander Krzyżanowski (fot. za Wikimedia Commons).Ppłk Aleksander Krzyżanowski "Wilk" jako Komendant Okręgu Wileńskiego Armii Krajowej w styczniu 1944 r. (fot. za Wikimedia Commons).Grób gen. Aleksandra Krzyżanowskiego na Cmentarzu Wojskowym w Warszawie, ul. Powązkowska (fot. za Wikimedia Commons).Tablica pamiątkowa ku czci gen. Aleksandra Krzyżanowskiego "Wilka" i jego żołnierzy z Wileńskiego i Nowogródzkiego Okręgów Armii Krajowej wmurowana w 1997 r. w bazylice św. Elżbiety we Wrocławiu (fot. za Wikimedia Commons).Głaz z tablicą pamiątkową ku czci gen. Aleksandra Krzyżanowskiego wystawiony w 2009 r. w Bydgoszczy (fot. za Wikimedia Commons).

Komentarze